بسم الله الرحمن الرحیم
نگاهی اجمالی به منطقه چهاردانگه
* موقعیت ،وسعت وجمعیت
بخش چهاردانگه باوسعتی معادل60/ 1440کیلومترمربع درمدارجغرافیایی? 5352 طول شرقی و ?3625? عرض شمالی واقع شده است .ازشمال به دهستان استخرپشت نکاء ،ازجنوب وشرق به استان سمنان وازغرب به بخش های دودانگه وکلیجان رستاق محدود می باشد .
براساس سرشماری سال 1385دربخش چهاردانگه 20803نفردرقالب 5062خانوارسکونت دارندکه ازاین تعداد3782نفردرکیاسرو17021نفردر95روستاوآبادی ساکن هستند.
بخش چهاردانگه ازسه دهستان گرماب ،چهاردانگه وپشتکوه ویک شهر به نام " کیاسر " تشکیل شده که به عنوان مرکز بخش چهاردانگه درفاصله 75 کیلومتری جنوب شهرساری واقع ومرکزاستقراربسیاری ازخدمات اداری وصنعتی می باشد. لازم به ذکر است که چهاردانگه امروز قسمتی ازچهاردانگه وسیع وبزرگ تاریخی است تعدادی ازروستاهای دهستان هزارجریب منطقه به بهشهرونکا ءوتعدادی ازروستاهای دهستان پشتکوه به سمنان الحاق شده واخیراً نیز چندروستای دهستان گرماب به دهستان کلیجان رستاق ضمیمه شده است .
* ویژگیهای اقلیمی وپوشش گیاهی
رشته کوههای البرزباجهت شرقی – غربی زمینه ساز تفاوت میزان رطوبت شده وهمراه گوناگونی سطح ازنظرارتفاع ودیگرعوامل طبیعی باعث ایجادمناطق متفاوت آب وهوایی شده است .
دهستان گرماب به جهت نفوذ رطوبت ، کاملا" پوشیده ازجنگلهای انبوه می باشدکه این روندتابخشهایی ازدهستان چهاردانگه نیزادامه می یابدودراین دهستان درختانی ازنوع شمشاد،آزاد ،راش ،توسکا،بلوطوملج به وفور ابراز وجود می نماید.
هرچه به سوی دهستان پشتکوه پیش می رویم ازپوشش گیاهی کاسته شده وجنگلها نیمه انبوه وتنک میشوند ودرنهایت به نقاطی از دهستان پشتکوه وچهاردانگه می رسیم که عاری ازپوشش جنگلی بوده وبوته های گوناگون وتک درختان سروکوهی زینت بخش مراتع آن دیاراست ..
میزان بارندگی سالیانه از750تا850میلیمتر بوده ومعمولا? حداکثردرجه حرارت بین 22تا42درجه سانتی گرادوحداقل آن بین صفرتا5درجه است .بارش برف درفصول سردسال مهیاکننده مناظروچشم اندازهای بسیارزیباشده ولطافت هوای کوهستانی وبهاری توأم بارایحه ی مشام نوازگلهای وحشی ،آسایش جسم وجان رافراهم می سازد وخاطره ای فراموش نشدنی به یادگارمی گذارد.
* ویژگیهای اقتصادی
چهاردانگه باداشتن جنگلهای انبوه صنعتی ومعدن متعددبالقوه ازاهمیت ویژه ای برخورداراست ولیکن به دلایل متعدد وغفلت متولیان اموربه صورت شایسته وجدی مدیریت نشده است .عمومآ به صورت سنتی ،کشاورزی ودامداری ازدیربازمنبع اصلی تامین کننده نیازهای مردم بوده وکاشت گندم ،جو،برنج سیب زمینی صیفی جات فدانه های روغنی فحبوبات وگیاهان علوفه ای رایج است اخیراکاشت نهال ازتیره درختان سیاه ریشه ( سیب، گیلاس ،هلوو...) رونق یافته است .پرورش دام وآبزیان ومرغ گوشتی وزنبورعسل نیزکماکان رواج نسبی دارد.معادن زغال سنگ کیاسر،سنگ چشمه اروست وسنام ومعدن فلوئورین اراء نیزبررونق اقتصادی وبهبودمعیشت مردم نقش دارند .شهرک صنعتی کیاسروناحیه صنعتی هفت خال باتمرکزواحدعای صنعتی درصورتی که عملکردفعال ومناسبی داشته باشند،افق های روشنی ازگسترش صنعت واشتغال جوانان این مرزوبوم رانویدمیدهند.
* ارتفاعات ورودها
حرکت ازساری به سمنان ازجاده کیاسر، به وضوح مبین روندافزایش ارتفاعات است چهارنوبه ارتفاع 2881متر،قلعه شاهدژبه ارتفاع 2803متر،سیاه کندبه ارتفاع 2800متر، کوه سفیدبه ارتفاع 2620متر،رشته موههای داراب کوه به ارتفاع 2540متر،آلشکوه به ارتفاع 2218مترازمهمترین ارتفاعات منطقه می باشند.
ازفراز ارتفاعات پشتکوه ( قلعه شاهدژوداراب کوه و...) می توان جلگه ی مازندران وصفحه ی سمنان ودامغان رازیرنظرگرفت .ازشعبه های اصلی رودخانه مشهورتجن به طول 140 کیلومترسفیدروداست که ازبهم پیوستن رودهای بورطلاوتنگ کاودگسیل می شودوباپیوستن رودخانه لنگردرجنوب خاوری نقیب خیل تحت عنوان سفیدرودپس ازعبورازسعیدآبادذکریاکلاواروت واردخاک دودانگه شده وبه سدشهیدرجایی می ریزد
شعبه ی دیگرمنشعب ازچهاردانگه ازدامنه کوههای داراب کوه سرچشمه می گیرد شعبه دائمی این رود"شوررود"می باشدکه ازشورکوه کوات سرچشمه می گیردوباعبورازخرابه های روستای چرگت بارودخانه های مسیر نظیردره فک بن مخلوط شده ودردهستان گرماب تحت عنوان گرماب روددرنزدیکی تاکام به سفیدرودمی پیوندد.
* دیدنیهای چهاردانگه
-آب معدنی سورت باحوضچه های طبیعی ناشی ازاملاح ( باآب شوروترش وخواص درمانی )چشم اندازبسیارزیبایی بخودگرفته است .
-دریاچه میان شه ( نیمه های شب ) ناشی اززمین لرزه وزمین لغزه دردل جنگلهای چورت نیزدیدنی است.
-آب بنــدان فصلی پله و لالا نیزدرفصل بهــار مملو ازآب بوده وهمچون نگینی نیلگـون بربسترسبزوخـــرم جنگل می درخشد.
- قلعه شاه دژ برفرازکوه مشرف برلنگرازنادرارتفاعات بسیارزیباست .مراتع سرسبزویخچال طبیعی ودائمی دامنه کوه برجذابیت آن افزوده است .
- طبیعت زیبای سیاوشکلا ( گلباغ و میلادشت ) - ایلال - جمال الدین کلا - لنگر و....
- بقعه ی میرعمادالدین محموددر6کیلومتری شمال غربی کیاسر( روستای وری ) ازنوادگان امام موسی کاظم ( ع ) وبقعه ی امامزاده علی ( ع ) درروستای لنگرکعبه ی آمال وزیارتگاه ارادتمندان به اهل بیت است .قلعه مازیار،مربوط به حکومت مازیاردرسده ی دوم هجری است که ابتدادرکوهستان وبعدازمرگ رقیبش ( موسی بن حفض ) حکم ودستورش درکوه ودشت یکسان اجرامی شد مازیارپس از7سال حکومت بدستورمعتصم دستگیرودرعراق کشته شد.
* مفاخرواندیشمندان منطقه
منطقه هزارجریب ازدیرباز مهدپرورش وتربیت اندیشمندان زیادی بوده که پرداختن به شرح حال آنهادراین مقال میسرنیست وصرفا به اسامی تعدادی ازانها اشاره می نماییم :
- حسام الدین محمدصالح معروف به علامه محمدملاصالح مازندرانی فرزند ملااحمدتیلکی دامادعلامه مجلسی
- علی اصغربن علی اکبرهزارجریبی ( ولویه ای )
- ملاعبدا... کیاسری
- ملا عبدا... تیلکی معروف به شریتمدار
- سیدعلی پاجایی